Afgelopen vrijdag 11 oktober speelde Haren 2 thuis tegen Groningen 2, onze eerste wedstrijd van het seizoen 2013/2014 in NOSBO klasse 2B. Ondergetekende mocht invallen, iets wat ik op de vrijdagavond graag doe.
Sinds we voor de interne competitie een iets versneld speeltempo hanteren, en iets eerder beginnen, blijkt dat elke avond toch weer voor veel onduidelijkheid te zorgen. Helemaal als er NOSBO partijen worden gespeeld, want daar geldt nog wel steeds het oude tempo. Het volgende dialoog speelt zich dan af:
Een speler voor de interne vraagt rechts van hem aan een competitiespeler: “Welke tempo spelen we?” Die antwoordt: “40 zetten in 1:45 en 0:15 uitspelen.” Een andere interne speler hoort dat en corrigeert met: “Nee, we hebben een nieuw tempo voor de interne, 35 zetten in 1:30 en 0:15 uitspelen.”. Weer een ander: “Maar omdat er vanavond competitie is mag de interne ook NOSBO tempo spelen.” Nog weer een ander: “Kun jij mijn klok dan even instellen?” Een laatkomer: “Maar we beginnen toch altijd om 19:45? O, dit seizoen om 19:30? Kan ik nog meedoen?” Met een even-aantal laatkomers is dat ook weer opgelost. En zo zit uiteindelijk toch iedereen achter een bord met een klok waarvan beide spelers mogelijk niet weten wanneer deze 'ontploft'. (verantwoording bron: bovenstaande scene is een suggestieve compilatie van meerdere gesprekken en is voor effectbejag deels met op feiten gebaseerde fictie aangevuld.)
De eerste stukken schuiven over de velden en de koffie wordt gehaald. Op dit vriendelijke en gemoedelijke 2B niveau vindt men het ook niet altijd gepast de klok in te drukken als de ander net koffie voor beiden haalt. Een enkele keer zie je dan nog wel eens een poging van de koffie-achterblijver om de klok stil te zetten door de digitale wip-wap in het midden te laten balanceren. Klik, onee, nou loopt de mijne... klik, o nou loopt zijn klok... vroeger ging dat stilzetten toch ook zo? Die tijd was eens en ooit, de tijd van de knoppen half indrukken, de tijd van een vallende vlag die heel stilletjes 'tik' zei, de tijd waarin een klok soms een onbetrouwbare onregelmatige tik-tok had en soms stilviel. Gelukkig is die tijd voorbij, vroeger was het niet altijd beter.
De partijen verlopen gunstig voor Haren. Links van mij zit Harm achter de witte stukken waarin hij zijn favoriete opening op het bord weet te krijgen. Ja, die opening met vele voetangels en bereklemmen. Na niet al teveel zetten klappen ze dicht en heeft hij de buit in de tas. Op onze andere borden wordt dit instemmend waargenomen en ook daar laat men de flessen champagne richting het schip De Hare Majesteit Haren 2 zwieren. Bij Jan Auke en Carla verloopt dit zoals het hoort en wordt er 'soepel' (maar ik heb het eerlijk gezegd niet precies gezien) gewonnen. Bij Thomas kaatst de fles echter ongebroken keihard terug en moet hij met een blauw oog afscheid nemen van het bord. Omstanders leggen nog uit op hoeveel manieren hij had kunnen winnen, maar als iets niet troostend werkt..... Intussen heeft Ton een paar keer extra diep gerocheld, en kiest zijn tegenstander ook maar eieren voor z'n geld en neemt genoegen met remise. Met andere woorden, als team hebben we inmiddels gewonnen 3½ – 1 ½ en is alleen mijn partij nog gaande.
Mijn tegenstander, Paul Zilverberg, opende met e4 en kreeg van mij c5 terug. Daarna volgde een creatieve behandeling van de opening waarvan later zou blijken dat deze de naam Pelikan-Chelyabinsk oftewel de Sveshnikov-variantvan het Siciliaans draagt. Of onze behandeling van dit systeem als verbetering van de theorie de boeken in zal gaan, waag ik te betwijfelen. De partij verloopt verder vrij netjes en zonder incidenten. Zwart heeft ergens een paar zetten lang de kans om een (winstgevende) doorbraak te beginnen, maar laat dit liggen. Uiteindelijk komt de onderstaande stelling op het bord.
Probeer nu zonder verder te lezen de situatie te beoordelen. Zwart speelde net 49. … Kf5 en wit is aan zet. Even daarvoor is het witte paard al eens naar d5 geweest en de zwarte Koning naar e6 om het vorkje op e7 te voorkomen. Hoe staat het hier? Neem de tijd.
Terwijl de gewone amateur-schakers zich nog met het diagram bezighouden, kan ik mij vast richten op de lezer welke een (Groot)Meester titel bezit, voor wie het bovenstaande diagram een simpel boter-kaas-eieren is, een rating bezit hoger dan de NASDAQ koers, of een ego heeft waarbij vergeleken zelfs een professioneel voetbalcoach nog bescheiden lijkt. Voor deze lezer wordt het tijd om hier af te haken. Het hierna volgende is voor hen waarschijnlijk te pijnlijk om te lezen.
Goed, nu ook de sterfelijke schaker zich door het diagram heeft geworsteld, zijn we weer onder elkaar: gezellige-amateurschuivers-die-wat-aanrommelen-in-NOSBO-2B. Wat was je oordeel? In bovenstaande stelling bood ik met zwart namelijk remise aan, en Paul had hetzelfde oordeel en nam het aan. We keken nog naar wat zetten, diverse omstanders keken ook mee. “Nee, ja, dat is remise. Als iemand eventueel een kansje heeft is het zwart met de loper. Dat geeft een groter bereik tegen een eenzaam paard. Tja, je kunt even zo en zo, maar dan staat het weer zo en kom je er ook niet door met zwart. Nee, gewoon remise, wit kan het net houden.” Niemand, dus ook geen wandelende stuurman aan wal, zag hier winstkansen. De stukken gingen in de doos, het licht uit, goed weekend allen......
Het is mijn goed gebruik om op een zeker moment de partij in de computer in te voeren. Meestal niet gelijk, soms wil je nog even verder leven in een illusie, maar uiteindelijk wel. Een prachtige winstpartij blijkt dan nog wel eens een aaneenschakeling van gelukszetten of blunders van de tegenstander te zijn. Dat moment van harde ontnuchtering is vaak toch wel leerzaam. Daardoor weet ik nu dat zwart een goede winstkans heeft gemist (een zet die ik overigens wel had gezien, maar anders beoordeeld), maar vooral ook hoe het op het eind nu echt stond. In minder dan een nanoseconde had het Genadeloze Brute Monster gezien dat wit hier dik gewonnen staat! Een paar varianten:
50.Kf2 Le6 51.Ke3 Ld7 52.Pxe4 zwart verlies pion.e4
50.Kf2 Lb7 51.Ke3 La8 52.Pe2 Kg4 53.Pg3 nogmaals pion e4
50.Kf2 Kf4 51.Pd5+ Kg4 52.Pb6 Lb7 53.Ke3 Kf5 (53. … Kh3? 54.d5!) 54. Pd7 Lc6 55.Pc5 verliest in elk geval pion a6.
50.Kf2 Kf4 51.Pd5+ Pb6 51.Lb7 Kf5 52. Pd7 Lc8 53.Pc5 en weer pion e4.
Dit lijstje is langer te maken, maar de strekking is duidelijk en de conclusie pijnlijker met elke variant. In plaats van varianten door te rekenen zou je hier eigenlijk anders moeten kijken. Bijvoorbeeld zo: Als ik de stukken iets mag verplaatsen, kan ik dan een groot voordeel bereiken? Met wit zou je dan graag de witte Koning op e3 willen hebben en het paard op g3. De zwarte Koning moet de verdediging van de pion op e4 dan loslaten. Als je vanuit die winnende opstelling terugrekent weet je hoe je dit moet bereiken. En dit is ook precies zoals sommige schaak-engines werken: terugrekenen vanuit een winnende positie welke te bereiken is door de bestaande stelling iets aan te passen. Gelukkig hoef ik mijn brood niet te verdienen met schaken maar met het ontwikkelen van software...
De afgehaakte/weggestuurde meelezende Grootmeesterlijke-KNSB-topper had dit uiteraard allang gezien, gelukkig is hem/haar dit pijnlijke verhaal bespaard gebleven. Mij is in elk geval een verliespartij bespaard gebleven, dat is toch weer winst.
Raoul Suurmeijer
PS. De gebruikte schaak-engine hier is Stockfish : http://stockfishchess.org/ Dit is een open-source (dus gratis) schaakengine voor bijna alle platformen: Windows, Linux, Apple, Android etc. Dat deze engine bepaald geen watje is, blijkt wel uit de wereldranglijst voor engines: Stockfish staat tweede! Boven de Fritzen, Rybka's en hun commerciele vrienden. Zie http://www.computerchess.org.uk/ccrl/4040/